Magonjwa ya Kuku

Magonjwa ya Kuku
Magonjwa ya kuku yapo mengi. Hata hivyo siyo yote yanatokea mara kwa mara hapa Tanzania. IIi uweze kudhibiti yale yanayotokea katika kundi lako unahitaji kufahamu dalili za jumla za magonjwa hayo. Unapoigundua moja au zaidi ya dalili za ugonjwa au wadudu chukua hatua mara moja. Yapo magonjwa ambayo yanaweza kuangamiza kundi lote la kuku katika muda mfupi.
 

Jihadhari na uwezekano wa kupatwa na hasara zinazoletwa na magonjwa ambayo unaweza kuyazuia.
 

Katika sehemu hii utajifunza kwa muhtasari tu dalili za jumla za magonjwa ya kuku na jinsi ya kuyadhibiti.

Dalili za Jumla za Magonjwa ya Kuku

• Kuku kupoteza hamu ya kula.
• Kuzubaa na kukaa mahali pamoja kwa muda mrefu (Kutochangamka).
• Kushuka kwa kiwango cha utagaji wa mayai.
• Vifaranga kutokua upesi au kudumaa. - Macho kuwa na rangi nyekundu.
• Kujikunja shingo.
• Kutetemeka, kutoa majimaji puani, mdomoni na machoni.
• Kutoa mharo (kinyesi) wa rangi ya kijani au wenye mchanganyiko na damu au cheupe.
• Kukonda.
• Kukohoa.

Ukiona moja au zaidi ya dalili hizi katika kundi lako chukua hatua za kutibu zilizoelezwa hapa chini. Kama hali ni ngumu zaidi omba msaada kwa mtaalam wa tiba ya mifugo ili achunguze mara moja na kukushauri jambo la kufanya. 

Muhtasari wa Magonjwa Muhimu ya Kuku na Jinsi ya Kuyadhibiti na Kutibu

Ugonjwa	Chanzo	Dalili	Kudhibiti na Kutibu
1. Kideri (Newcastle)	Virusi	Kukohoa, kupumua kwa shida. Mwili kukosa nguvu; shingo kujikunja. Kuharisha kijani. Kuku hufa wengi Kuhara damu.	Vifaranga wachanjwe katika juma lao la kwanza. Chanjo la pili wanapofikisha umri wa miezi 4 na nusu. Chanja kuku kila baada ya miezi mitatu.
2. Kuhara damu (Coccidiosis)	Bakteria	Kuku hujikusanya pamoja. Hawachangamki. Hushusha mbawa.	• Tunza usafi katika banda. • Lisha vifaranga chakula k i l ichochanganywa na dawa ya kinga coccidiost kama Amprolium au Salfa. • Watenge kuku wote Walioambukizwa na wapatie dawa kama Amprolium au salfa au Esb3.
3. Ndui ya kuku (Fowl pox)	Virusi	Malengelenge kwenye kishungi na kope za macho na sehemu zisizo na manyoya.	• Kuchanja kuku wote wakiwa na umri wa miezi miwili. • Watenge kuku wote walioambukizwa na wapewe antibiotic kama OTC plus au salfa.
4. Mafua ya kuku (Fowl coryza)	Bakteria	Kuku uvimba uso na macho Kamasi hutirirka puani na mdomoni Kuhema kwa shida hata kukoroma. Kukohoa.	• Usafi wa banda • Kuchanja kuku wote • Kabla hawajaambukizwa kama ni tatizo sugu katika eneo • Watibu wanaougua kwa kutumia anti biotic kama sulphamethazine, streptomycine na vitamin
5. Kuharisha nyeupe	Bakteria	Kuharisha nyeupe na hamu ya kula kupungua. Wadudu washambuliao Kuku	• Usafi wa vyombo na banda kwa ujumla • Watenge kuku wagonjwa • Tumia dawa kama Furazolidone au Sulfadimidine • Hata vitunguusaumu menya robo kilo utwange nu kuchanganya na maji lita moja. Chuja uwapatie maji haya kwa muda wa wiki moja.
Wadudu washambuliao Kuku
Viroboto,Chawa, Papasi		Kuku hawatulii, hujikuna mara kwa mara. Hupungukiwa na damu na uzito Wadudu huonekana mwilini	Wadudu washambuliao Kuku Usafi wa banda na mazingira Banda lipitishe hewa ya kutosha ili liwe kavu Nyunyizia kuku na banda zima dawa za kuua wadudu kama vile Akheri powder, Malathion, Servin n.k

 

Kutoa chanjo ya kideri kwa njia ya kuweka
matone ya dawa katika macho

 Njia kuu za ujumla za kudhibiti magonjwa ni:

• Kutunza hali ya usafi ndani ya banda na kudhiditi kusiwe na unyevu
• Matandazo yakichafuka yabadilishwe.
• Vyombo vya maji visafishwe kila siku
• Jitahidi uepuke kufuga kwa njia ya huria ili kuku wako wasiambukizwe magonjwa kirahisi
• Epuka kufuga kuku wako pamoja na bata na khanga.Hawa ni wabebaji wa vimelea vya magonjwa ya kuku japo wao hubaki
  salama.
• Zingatia ratiba za chanjo kwa magonja yasiyo na tiba kama kideri na mengineyo ya virusi

Source: RLDC